رنجش چیست و چه هنگامی رخ می دهد؟
احساس رنجش هنگامی روی می دهد که با شما به طور غیر منصفانه ای رفتار شود. در هنگام تجربه احساس رنجش شما فکر می کنید که به شما کمتر از آنچه که سزاوار هستید داده می شود، یا به کسان دیگری بیش از آنچه که سزاوار هستند داده می شود.
شما هنگامی احساس رنجش می کنید که احساس می کنید چیزی غیر منصفانه ای برای شما اتفاق افتاده است؛ شما در تجربه احساس رنجش فکر می کنید که سزاوار چیزی بوده اید، اما آن را به دست نیاورده اید، یا شخص دیگری چیزی را به دست آورده است که شما احساس می کنید سزاوار آن نبوده است. به عنوان مثال، زمانی که شما بخش عادلانه خود را از یک پیتزای تقسیم شده به دست نیاورده اید، زمانی که چیز مهمی برای گفتن دارید، اما هیچ کس گوش نمی کند یا وقتی احساس می کنید که سزاوار ارتقاء خاصی هستید، اما همکار شما آن را به جایتان می گیرد، احساس رنجش می کنید.
راه های ورود این احساس:
جالب توجه است که رنجش از راه های مختلفی وارد می شود: مثلا وقتی که احساس می کنید شخص دیگری چیزی بیش از سهم عادلانه خود دریافت کرده است. به عنوان مثال، شما ممکن است از این واقعیت که مدیر عامل شرکت شما یک پاداش چندین میلیونی دریافت کرده است احساس رنجش کنید. با این حال، رنجش همیشه می تواند (حداقل تا حدی) به منافع فردی منجر شود: وقتی شخص دیگری به جای شما چیزی را به دست می آورد، آن را غیرمنصفانه می بینید. شما تلاش خود را برای شرکت با مدیر اجرایی مقایسه می کنید و تعجب می کنید که تفاوت در این گونه پرداخت ها چیست.
احساس ضعف، عامل بوجود آورنده:
همچنین در رنجش یک احساس ضعف وجود دارد. در حالی که احساسات دیگر خودشان را به اشتباهات جدی (مثلا برآشفتگی) یا بی عدالتی های اخلاقی (مثلا خشم) ربط می دهند، این احساس ممکن است با انگیزه های نسبتا خوش خیم و خودخواهی هایی که حق یک شخص است، ایجاد شود. به همین دلیل، رنجش اغلب در اکثر فرهنگ ها به صورت حداقل بیان می شود.
افرادی که احساس میکنند به خاطر این که مالکیت، توجه یا نفوذی که فکر می کنند که حق شان است را ندارند، زندگی در کل با آنها به صورت ناعادلانه رفتار می کند، ممکن است نوعی رنجش عمومی را نسبت به جهان احساس کنند.
با اینکه بسیاری از تعاملات اجتماعی را می توان به صورت معاملاتی دید که در آنها چیزهای ملموس مانند پول و کالاهای مادی مبادله می شود ولی چیزهای نامرئی مانند توجه، عشق، لذت، نفوذ، قدردانی و احترام هم می توانند جزو این تعاملات دیده شود. هر کدام از ما دارای یک حس درونی و اغلب ضمنی هستیم که رعایت چقدر از این موارد به ما واجب است و ما باید آنها را از چه کسانی دریافت کنیم. مردم می خواهند عشق خود را از اعضای خانواده شان، توجه را از دوستان شان، قدردانی را از رئیس شان و احترام را از زیردستان شان دریافت کنند. وقتی مردم احساس کنند که سهم عادلانه ای را از این منابع تقسیم شده اجتماعی دریافت نمی کنند، احساس رنجش می کنند.
مقایسه با احساسات دیگر
رنجش و خشم
هر دوی این احساسات از نوع برآشفتگی هستند که به بی عدالتی پاسخ می دهند. به عنوان مثال، اگر کسی از شما کلاه برداری مالی کند، احتمالا هر دو احساس را تجربه خواهید کرد. تفاوت بین این دو احساس این است که خشم پاسخ به بی عدالتی اجتماعی است، در حالی که رنجش به بی عدالتی شخصی پاسخ می دهد.
به عنوان مثال، زمانی که اخباری را میخوانید مبنی بر این که که یک مدیر اجرایی چند شرکت چندین برابر بیشتر از کارمندی که کمترین حقوق و دستمزد را دارد پول می گیرد، ممکن است احساس خشم کنید، اما زمانی که متوجه شدید که همکار شما همان کاری را انجام می دهد که شما انجام می دهید ولی ۲۵ درصد بیشتر از شما حقوق می گیرد، احساس رنجش می کنید که در مورد این احساس، تفاوت پرداخت ها بسیار کوچکتر است؛ اما شما را با یک مقایسه مستقیم با خودتان درگیر می کند. نتیجه آن این است که افرادی که احساس خشم می کنند، بیشتر تمایل دارند که درباره بی عدالتی صحبت کنند، زیرا به همه مربوط می شود، در حالی که افرادی که احساس رنجش می کنند، تمایل دارند احساسات شان را برای خودشان حفظ کنند؛ زیرا بی عدالتی کاملا شخصی است و احتمالا نگرانی های شما نیز بیشتر به خودتان مربوط هستند.
رنجش و غبطه
این دو احساساتی هستند در مورد چیزهایی که شما دارید در مقایسه با آنچه که دیگران دارند. غبطه را می توان به دو نوع خوش خیم و مخرب تقسیم کرد (برای توضیح بیشتر، مقاله غبطه را ببینید). معنی ساده غبطه خوش خیم این است: “کاش چیزی را که دلم می خواهد، داشتم”. هیچ قضاوتی وجود ندارد که آیا این وضعیت منصفانه یا در خور شخص است یا نه. از سوی دیگر، رنجش خودش را به طور خاص با این قضاوت مربوط می کند: “شما شایسته این نیستید” و یا “من شایسته این هستم”. احساس مخرب متعاقبا ترکیبی از این دو احساس است: “ای کاش من آنچه را که دلم می خواهد داشتم، زیرا که من شایسته آن هستم و شما نیستید”.
سه موقعیت را مقایسه کنید که در آنها یک همکار یک ارتقاء شغلی به دست می آورد. در وضعیت ۱، شما هم دوست داشتید که آن شغل بهتر را به دست می آوردید و همکار خود را نیز یک کارمند صالح و یک دوست می دانید. در این وضعیت، ممکن است غبطه خوش خیم را احساس کنید: “ای کاش من کار بهتر را به دست می آوردم، اما فکر می کنم که شما سزاوارتر از من هستید”.
در وضعیت ۲، شما به این شغل علاقه مند نیستید، و از همکار خود ناراضی هستید و او را نا لایق می دانید. در این وضعیت، بیشتر احتمال دارد احساس رنجش کنید: “شما سزاوار این شغل نیستید”.
در وضعیت ۳، شما علاقه مند به این کار هستید و شما همکارتان را دوست ندارید و او را نالایق می دانید. در این وضعیت، به احتمال زیاد احساس غبطه مخرب خواهید داشت: “من باید این شغل را بجای شما به دست می آوردم”.
